Een eeuwenoude wandeling van Utrecht naar Wijk bij Duurstede
De Kromme Rijn kronkelt tussen Wijk bij Duurstede en Utrecht als een eeuwige twijfelaar, voordat hij zich als Oude Rijn in het gareel laat dwingen. Langs die Kromme Rijn loopt een prachtige wandelroute: het oude jaagpad. Door de jaren heen heeft de route veel meegemaakt en is de rivier voor van alles gebruikt. Wat hetzelfde is gebleven? De aantrekkingskracht van deze prachtige streek. De historie van deze rivier druipt van de walkanten af.
Video| Er is een prachtige film gemaakt door Peter-Paul van der Houven over de geschiedenis van de Kromme Rijn, welke hier te vinden is.
Romeinse grens47 - 270 na Chr.
De noordgrens van het voormalige Romeinse Rijk (de zogeheten ‘Limes’) liep van Engeland tot aan de Zwarte Zee. Onze Rijn was daar een gedeelte van! Hier lagen forten langs het water, bouwden knechten van de keizers een castellum en probeerden zij Germanen op afstand te houden. Zo’n fort was Utrecht, wat toen Trajectum (‘oversteekplaats’) heette.
Grens en transportroute
Het Nederlandse deel van de Romeinse Limes beslaat ongeveer de zone Arnhem-Wijk bij Duurstede-Utrecht-Katwijk, de voormalige loop van de Rijn. Langs die grens ontstond een belangrijke transportroute met forten, wachttorens en burgernederzettingen. Goederen werden over het water verscheept, troepen verplaatsten zich via de grensweg. Er liggen nog steeds wegen langs de Limes. Loop maar eens over de smalle paden langs de Kromme Rijn. Zo treed je in de voetsporen van de oude Romeinen, die er wacht liepen en vanaf hun castellum en forten voortdurend de overkant in de gaten hielden.
Verstopt
Slechts delen van de Limes zijn nu nog zichtbaar. Vaak is de Limes opgegaan in het huidige landschap of verborgen onder steden en infrastructuur, maar is op sommige plekken beleefbaar gemaakt voor publiek zoals ‘Park Matilo’ in Leiden. De wegen langs de rivier worden tegenwoordig voornamelijk gebruikt door fietsers en sluipverkeer.
Geestelijk jaagpad700 na Chr.
Langs de Kromme Rijn loopt een oud jaagpad, smal en vaak net zo kronkelig als de rivier. Loop het pad en volg niet alleen de Romeinse soldaten maar ook de Roomse geestelijkheid, die omstreeks 700 van Utrecht een belangrijk centrum van de kerkelijke en wereldlijke macht maakte.
Rooms-Katholieke kerk
Willibrord werd de eerste bisschop, zijn medewerkers stichtten niet alleen kerken en parochies, maar gaven ook opdracht de veengebieden te ontginnen. Op het pad langs de Kromme Rijn moet het een komen en gaan geweest zijn van priesters, monniken en ander geestelijk voetvolk. De rivier was toen al druk bevaren, en niet alleen door Noormannen die het welvarende Dorestad plunderden. Ook handelsschepen maakten gebruik van het kronkelende water.
Wandelroute
Op dit oude jaagpad werd kort geleden een gloednieuwe wandelroute uitgezet. Een prachtige wandelroute die zeker de moeite waard is.
Wandelpad info, klik hier (opent in een nieuw venster).
Afgedamd1122 na Chr.
In 1122 werd de Kromme Rijn op last van bisschop Godebald afgedamd, omdat de rivier voortdurend buiten zijn oevers trad en steeds meer verzandde. Bij Wijk bij Duurstede stroomt het Rijnwater sinds die tijd via de Lek naar zee. Bijna negen eeuwen later zie je op de Kromme Rijn alleen nog kanoërs en roeiers.
Transport en handel1674 - 1900 na Chr.
Naar Utrecht en terug
Trekschuiten brachten passagiers in 1674 voor 8 stuivers en 12 cent van Wijk bij Duurstede naar Utrecht; tot 1900 deed het jaagpad daarvoor dienst. Het wandelpad steekt regelmatig een kabbelende rivier of een dode arm over en passeert weilanden met lama’s en herten.
Vruchtbare omgeving
Fruittelers ontdekten dat de bodem van rivierklei bij uitstek geschikt was om kersen te telen. Nergens anders in Nederland stonden vroeger zoveel kersenboomgaarden als hier. Aan de fruitbomen langs de Kromme Rijn groeien daarnaast ook appels, peren en pruimen; allemaal laagstamteelt. Hoogstambomen vind je bijna alleen nog in de dorpsboomgaard van Cothen.
In buurtschap Overlangbroek, tegenover de markante Hyacinthuskerk, ligt een bijzonder natuurgebied. In de 18de eeuw is hier essenhakhout aangeplant, wat in de 13de eeuw ook al was gebeurd. Essenhout is sterk en elastisch en werd vroeger onder andere gebruikt voor het maken van wagenwielen en stelen voor gereedschap. De takken worden volgens een speciale cyclus geoogst. Liefst 85% van al het essenhakhout in de wereld staat in dit deel van het Kromme Rijn gebied.
Woonplaats1810 na Chr.
Het gebied was erg geliefd. In de 18de eeuw lieten veel rijke Utrechters hun buitenplaatsen bouwen in die mooie streek aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug.
Verdediging1815 - 1940 na Chr.
Militaire strategen lieten hun oog laten vallen op de Kromme Rijn. Vanwege de strategische ligging vind je in het gebied daarom veel forten en verdedigingswerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In de buurt van het Krommerijnpark liggen de Lunetten 1 tot en met 4.
Bekijk deze werken zelf: fiets langs de ridderhofsteden en de kastelen van de Langbroekwetering, vaar langs Fort Rhijnauwen, of wandel langs de oude rivierarm van de Kromme Rijn.
Wijk bij Duurstede tot UtrechtHeden
Over het oude jaagpad langs de Kromme Rijn loopt een prachtige wandelroute. Lopen langs water is altijd sensatie. Met de stroom mee word je voortdurend ingehaald door golfjes of vissen – of probeer je die juist vóór te blijven. Andersom geeft de rivier in wisselend tempo zijn hele hebben en houwen aan je bloot. Dommel of Boterdiep, Schipbeek of Gulp: je maakt steeds wat mee onderweg.
Natuurgebied Kromme Rijn is niet groot, maar heel afwisselend. Van het gloednieuwe speelbos Nieuw Wulven bij Houten, tot de ruige forten en verdedigingswerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ontdek het allemaal!
Meer informatie over de geschiedenis van de Kromme Rijn?
VVV Utrecht, Domplein 9, tel. 0900- 1288732 (ma 12-18 uur, di t/m vr 10- 18 uur, za 10-17 uur, zo 12-17 uur).
